Ks. Łukasz Jastrzębski, „Droga św. Łotra do archidiecezji przemyskiej”
Koniec marca to w kalendarzu liturgicznym archidiecezji przemyskiej wspomnienie św. Łotra, jej patrona. Od wieków święty ten i nasza archidiecezja są ze sobą złączeni. Warto zatem zapoznać się z historią kultu św. Dyzmy na naszych ziemiach.
„Zaszczyca się Diecezja Nasza Przemyska od dawnych i pamięcią ludzkich przechodzących czasów, Pryncypalnym Patronem Walentym Świętym Kapłanem i Męczennikiem, lecz iż wielu świętych opieka i obrona mocniejsza i ważniejsza jest, z tej racji usłyszeliśmy i odebrali wielu diecezjan naszych usilne pragnienia i pobożne pożądania, aby mogli mieć i drugiego Patrona i Opiekuna obywateli diecezji, do przyrzeczonego Świętego Walentego Kapłana i Męczennika przydanego i przyłączonego, to jest Świętego Dyzmę Łotra dobrego pokutującego, konających i miłosierdzia Bożego żebrzących osobliwego także Patrona.” (Processus pro electione S. Patroni Dioecesis, 10 III 1755, Archiwum Archidiecezjalne w Przemyślu, Kurendy 1742-1760).
Godny patron
Przytoczone wyżej słowa bp. Wacława Hieronima Sierakowskiego z 10 marca 1755 r., wyjęte z Procesu o wybór patrona diecezji, można uznać za początek starań o to, aby św. Dobry Łotr patronował ówczesnej diecezji przemyskiej. „Godna to rzecz jest mieć tak zacnego Świętego, a zwłaszcza pokutującego Patrona, który jako pierwszy do Królestwa Niebieskiego został wybrany i wezwany” – argumentował bp Sierakowski.
Po Soborze Watykańskim II i reformie kalendarza liturgicznego wspomnienie Świętego Łotra w archidiecezji przemyskiej zostało przeniesione na 26 marca.
26 sierpnia 1758 r. Święta Kongregacja Rytów przychyliła się do prośby przemyskiego biskupa i ustanowiła wspomnienie liturgiczne św. Łotra jako drugorzędnego patrona diecezji (patronus minus principalis). Wspomnienie w kalendarzu liturgicznym zostało zapisane „na niedzielę między oktawą Wniebowstąpienia Pańskiego”.
Bp Sierakowski w liście z 5 kwietnia 1759 r. obwieścił wiernym diecezji przemyskiej decyzję Stolicy Apostolskiej. Pisał: „Macie tedy najmilsze w Bogu owieczki, a w Świętym waszym Patronie Dyźmie, Łotrze Dobrym i pokutującym wzór łaski i miłosierdzie Bożego; macie grzesznicy przykład cudownego nawrócenia do Boga; macie desperaci zwierciadło mocnej nadziei do zbawienia, strapieni pociechę, upadli podporę, macie w nim wszyscy lekarza lekkiego konania, patrona szczęśliwej i dobrej śmierci” (Proces obwieszczający święto Świętego Dyzmy Łotra pokutującego, 5 IV 1759, Archiwum Archidiecezjalne w Przemyślu, Kurendy 1742-1760). Od tego momentu diecezja przemyska „oficjalnie” mogła cieszyć się nowym patronem.
Kult Dobrego Łotra
Kult św. Łotra na terenie diecezji przemyskiej przechodził różne koleje losu. Warto wspomnieć, że po Soborze Watykańskim II i reformie kalendarza liturgicznego wspomnienie to zostało przeniesione na 26 marca, a w kolejnych latach całkowicie wykreślone z kalendarza liturgicznego dla diecezji polskich. Po usilnych staraniach abp. Józefa Michalika oraz abp. Adama Szala, 8 sierpnia 2017 r., archidiecezja przemyska na nowo otrzymała pozwolenie na wpisanie św. Łotra do swojego kalendarza liturgicznego w randze „wspomnienia dowolnego”. I tak św. Łotr „powrócił” do liturgii na terenie diecezji.
Ten wielki patron, jak czytamy w homilii św. Jana Chryzostoma, od samego Pana Jezusa usłyszał słowa pełne miłosierdzia, nadziei i obietnicy życia wiecznego. To Chrystus z wysokości krzyża „pociągnął ku sobie duszę złoczyńcy twardszą od skały, przywrócił mu dobre imię i rzekł do niego: Dzisiaj ze Mną będziesz w raju” (św. Jan Chryzostom, Homilia 1, O krzyżu i łotrze, Liturgia Godzin, t. II, s. 1326-1327).
Droga paschalna
Dla wierzących w Chrystusa, a szczególnie dla wszystkich wiernych archidiecezji przemyskiej, św. Dobry Łotr jest szczególnym orędownikiem. Krzyż, który dla pogan był zgorszeniem, jemu przyniósł zbawienie. Dobry Łotr w ostatniej godzinie swego życia zwrócił się ku Chrystusowi: „Jezu, wspomnij na mnie, gdy przyjdziesz do swego królestwa” (Łk 23, 42). Zanim jednak wypowiedział te słowa, uznał niewinność Chrystusa, okazał skruchę, żałował, zwrócił się w modlitwie do Ukrzyżowanego, a przede wszystkim wyznał wiarę w Niego. To droga każdego ucznia Chrystusa, droga paschalna, droga, która na końcu ziemskiego życia pozwala usłyszeć słowa samego Pana: „Dziś będziesz ze Mną w raju” (Łk 23, 43). W tym kontekście warto przytoczyć raz jeszcze słowa bp. Sierakowskiego: „Ten Święty Patron w jednej godzinie wielkim Świętym został. Od samego Zbawiciela wiszącego na Krzyżu kanonizowany: Dziś ze Mną będziesz w raju”.
Archidiecezja przemyska na nowo otrzymała pozwolenie na wpisanie Świętego Łotra do swojego kalendarza liturgicznego.
Wspomnienie św. Dobrego Łotra, które przypada w okresie Wielkiego Postu, jeszcze bardziej uświadamia, że jest to czas upragniony, czas zbawienia, tak jak ostatnia godzina Naszego Patrona. Módlmy się zatem słowami kolekty z jego wspomnienia: „Wszechmogący i miłosierny Boże, Ty przywracasz sprawiedliwość grzesznikom, pokornie Cię błagamy, skłoń nas do prawdziwej pokuty, jak Jednorodzony Syn Twój łaskawym wejrzeniem skruszył św. Łotra i daj nam wieczną chwałę, jaką mu obiecał”.
źródło: Niedziela przemyska 12/2021, str. VI, https://m.niedziela.pl/artykul/152761/nd/Droga-sw-Lotra-do-archidiecezji